برخی از بازیهای قدیمی ازجمله «لی لی حوضک»، «عمو زنجیر باف»، «دستمال»، «گانیه»، «گرگم و گله میبرم»، «یک قل دوقل» و غیره به تقویت حواس، دقت و تخیل کودکان و برخی دیگر به رشد اجتماعی کودک، پرورش ماهیچهها، افزایش نیروی استقامت، تامل در گروه و فعالیتهای گروهی کمک میکنند.
در ادامه این مطلب برخی از بازیهای قدیمی یادآوری میشوند.
لی لی حوضک:
یک بازی دسته جمعی است و از نوع بازیهای آرام و کم تحرک محسوب میشود. این بازی حداقل دو و حداکثر ۶ نفره در گروه سنی ۳ تا ۵ سال برگزار میشود. این بازی نه تنها کودکان را سرگرم، بلکه به تقویت قوه تخیل و آموزش شعر خوانی نیز کمک میکند.
این روزها هر کسی این شعر را به سبک خودش تعریف و اجرا میکند و موقع معرفی انگشتان دست، از داستان دزدی گرفته تا خوردن گنجشکی که در حوض آب افتاده است یاد میشود در حالی که در اجرای اصلی این بازی نجات گنجشکی که در حوض آب افتاده آموزش داده میشود.
نحوه انجام بازی:
در اجرای اصلی این بازی آمده است: لی لی حوضک، جوجو اومد آب بخوره، افتاد تو حوضک. منظور از جوجو، انگشت کوچک بچه است و حوضک هم کف دست اوست. با خم کردن انگشت کوچک کودک به طرف کف دست، تصاویر شعری برای کودک تجسم میشود و راوی میگوید: «این درش آورد» منظور انگشت دوم است که آن را به طرف کف دست کودک خم میکند. در هنگام اشاره به انگشت سوم کودک گفته میشود «این خشکش کرد»، وقتی نوبت به انگشت اشاره کودک میرسد، گفته میشود «این نازش کرد». در مرحله آخر تمام انگشتها به طرف کف دست خم میشوند به جز انگشت شصت و از کودک پرسیده میشود «کی پرواز داد؟» که در نهایت به «من من کله گنده» ختم میشود.
عمو زنجیر باف:
همه کودکان از گذشته گرفته تا امروز با «عمو زنجیر باف» خاطره دارند. این بازی گروهی مناسب کودکان ۱۰ تا ۱۲ سال است که در فضای باز انجام میشود. این بازی به مشارکت در فعالیت گروهی و آشنایی و تمرین ضرباهنگ (ریتم) کمک میکند.
دستمال بازی :
گفته میشود «دستمال» بازی که تنها ابزار آن یک دستمال است، بازی بومی منطقه تهران بوده است و در فضای باز انجام میشود. همه ردههای سنی میتوانند در این بازی گروهی شرکت کنند. دستمال بازی به ایجاد روحیه همکاری و تعاون و تسریع در انجام عملها و عکس العملها و تقویت عضلات پا کمک میکند.
نحوه انجام بازی :
برای انجام این بازی، بازیکنان به دو گروه مساوی تقسیم میشوند. آن گاه مقابل هم و به فاصله ده قدم از یکدیگر در دو صف قرار میگیرند. سرگروه بازی یک دستمال بین دو صف میگذارد، طوری که فاصلهی آن از دو دسته به یک اندازه باشد. با فرمان سرگروه، نفر اول هر دو صف باید به سرعت دویده و دستمال را بر دارند. بازیکنی که زودتر دستمال را برداشته و به جای خود برگردد، برنده بازی است. البته به شرطی که طرف مقابل او نتواند دستش را به بدن او بزند. پس از پایان بازی دو نفر اول، نوبت به دو نفر دوم صف میرسد و به همین ترتیب بازی ادامه پیدا میکند تا همه نفرات دو صف به پایان برسد. در پایان گروهی که تعداد برندههایش بیشتر باشد، برنده اصلی شناخته میشود.
گانیه :
«گانیه» یکی دیگر از بازیهایی است که به حفظ تعادل، تقویت عضلات پا، ایجاد هماهنگی بین دست، پا و چشم کمک میکند.
نحوه انجام بازی:
این بازی در محدوده زمین مربع یا مستطیل شکل انجام میشود. قبل از بازی، بازیکنان در دو تیم یارکشی میکنند. اعضای یک تیم در سراسر زمین بازی پراکنده میشوند، اما اعضای تیم دیگر به صورت تک نفری و لی لی وارد زمین بازی میشوند و سعی میکنند دست خود را به بازیکنان تیم مقابل بزنند. بازیکنی که از حالت لی لی خارج شود، از بازی حذف میشود. در صورتی که پای هر کدام از بازیکنان دو تیم نیز از زمین بازی خارج شود، او نیز سوخته است و باید از زمین بیرون برود. بازی تا زدن آخرین نفر باقی مانده در زمین ادامه خواهد داشت. بعد از آن جای دو تیم با هم عوض میشود.
گرگم و گله می برم:
«گرگم و گله میبرم» نیز یکی دیگر از بازیهای دسته جمعی است که معمولا کودکان ۷ تا ۱۳ سال آن را در فضای باز، زمین صاف و هموار برگزار میشود.
نحوه انجام بازی:
تعداد بازیکنان حداقل پنج نفر است اما هرچه تعداد بچهها بیشتر باشد، بازی شیرینتر و سرگرم کنندهتر است. این بازی به چابکی، سرعت عمل، تقویت عضلات دست و پا، آموزش وحدت و همدلی استقامت و دفاع از یاران در هنگام خطر کمک میکند.